DeepSeek, Silikon Vadisi’ne dayak atıyor

BORSANINGUNDEMI.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

DeepSeek, ABD’li dev şirketlere hak ettikleri dayağı atıyor olabilir. Peki bu şirketler bu durumdan nasıl bir ders çıkarmalı?

Borsaningundemi.com’un derlediği bilgilere göre, Silikon Vadisi, yapay zekayı tek başına kontrol ettiğine dair yanlış bir inanışa sahip gibi görünüyor.

‘Sputnik anı'

Teknoloji yatırımcısı, politika analisti ve Oscar ödüllü belgesel 'Inside Job'un yönetmeni Charles Ferguson, MarketWatch’ta yer alan makalesinde, ABD ve AB hükümet politikaları ve endüstri davranışlarının rehavet, yetersizlik ve açgözlülüğün iç karartıcı bir kombinasyonunu sergilediğini öne sürüyor.

Etkileyici yetenekleri ve düşük geliştirme maliyetiyle Çin merkezli DeepSeek-R1 büyük dil modelinin piyasaya sürülmesi, finans piyasalarını şok etti ve yapay zekada bir 'Sputnik anı' iddialarına yol açtı. Ancak ABD ürünleriyle eşit seviyeye ulaşan güçlü, yenilikçi bir Çin modelinin sürpriz olmaması gerekiyor. Bu, büyük bir ABD ve Batı politika başarısızlığının öngörülebilir bir sonucu ve bu başarısızlığın büyük bir kısmı da yapay zeka endüstrisinin kendisine ait.

Çin'in büyüyen yapay zeka yetenekleri, yapay zeka araştırma topluluğu ve hatta ilgili halk tarafından iyi biliniyordu. Sonuçta, Çinli yapay zeka araştırmacıları ve şirketlerinin ilerlemeleri hakkında oldukça açık davrandılar, makaleler yayınladılar, yazılımlarını açık kaynaklı hale getirdiler ve ABD'li araştırmacılar ve gazetecilerle konuştular. Geçen Temmuz ayında New York Times'ta çıkan bir makalenin başlığı ‘Çin, ABD ile Yapay Zekada Farkı Kapatıyor’ idi.

İki neden

Çin'in neredeyse eşit seviyeye ulaşmasını açıklayan iki faktör bulunuyor. Birincisi, Çin'in ticari ve askeri uygulamalarda yarı iletken sermaye ekipmanından ve yapay zeka işlemcilerinden donanım ürünlerine ve yapay zeka modellerine kadar tüm dijital teknoloji yığınında kendi kendine yeterlilik ve teknik üstünlüğe ulaşma konusunda agresif ve tutarlı bir ulusal politikası var. İkincisi, ABD ve AB hükümet politikaları ve endüstrinin davranışları rehavet, yetersizlik ve açgözlülüğün iç karartıcı bir kombinasyonunu sergiliyor.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Batı'nın dostu olmadığı ve yapay zekanın son derece önemli ekonomik ve askeri dönüşümlere yol açacağı açık olmalı. Söz konusu riskler göz önüne alındığında, demokratik, gelişmiş ekonomilerde yapay zeka liderliğini sürdürmek, Manhattan Projesi, NATO, çeşitli enerji bağımsızlığı çabaları veya nükleer silah politikaları ölçeğinde muazzam bir kamu-özel stratejik seferberliğini haklı çıkarıyor ve hatta talep ediyor ve gerekli kılıyor. Ancak Batı, bunun tam tersini yapıyor.

Hükümet ve akademi araştırmaları ve harcamaları yetersiz

ABD'de, yapay zeka alanında yapılan hükümet merkezli ve akademik araştırmalar hem Çin'in hem de özel sektörün gerisinde kalıyor. Yetersiz finansman nedeniyle, ne hükümet kurumları ne de üniversiteler Alphabet'in, Meta Platforms, OpenAI veya Çinli muadillerinin sunduğu maaşlar ve bilgi işlem olanaklarıyla rekabet edemiyor. Dahası, ABD'nin lisansüstü öğrencilere ve araştırmacılara yönelik göç politikası kendini yenilgiye uğratıyor ve saçma çünkü yetenekli insanları eğitimlerinin sonunda ülkeyi terk etmeye zorluyor.

Sonra, ABD'nin Çin'in yapay zeka ile ilgili teknolojiye erişimini düzenleme politikası bulunuyor. İhracat kontrolleri var ancak oldukça yavaş ilerliyor; tamamen yetersiz personelle kolayca kaçınılabilir şekilde ve yetersiz uygulanıyor. Çin'in hizmetler ve lisans anlaşmaları aracılığıyla ABD yapay zeka teknolojilerine erişimi, Nvidia işlemcileri gibi temel teknolojiler ihracat kontrollerine tabi olsa bile neredeyse hiç düzenlenmemiş durumda. ABD, Başkan Joe Biden'ın görevden ayrılmasından sadece bir hafta önce daha sıkı lisanslama kurallarını duyurabildi.

Son olarak, ABD politikası, yapay zeka araştırma ve geliştirmesinin özel sektör, hükümet ve ordu genelinde güçlü bir şekilde desteklenmesi, kullanılması ve gerektiğinde düzenlenmesi gerektiği gerçeğini göz ardı ediyor. ABD'de hala Enerji Bakanlığı, Ulusal Sağlık Enstitüleri, NASA veya ABD nükleer silah Ar-Ge'sini yürüten ve sıkı bir şekilde kontrol eden ulusal laboratuvarların yapay zeka veya bilgi teknolojisi bakımından eşdeğeri yok.

Bu durum kısmen hem Avrupa Birliği'ndeki hem de Amerika Birleşik Devletleri'ndeki hükümet bürokrasilerinin bir sonucu. AB teknoloji sektörü ciddi şekilde aşırı düzenlenmiş durumda ve diğer kurumların yanı sıra ABD Savunma ve Ticaret Bakanlıkları'nın da reforma ihtiyacı var.

Teknoloji endüstrisi de suçlu

Bu noktada teknoloji endüstrisi, hükümetlerini eleştirmek konusunda bir nebze haklı. Ancak endüstrinin kendisi de suçsuz değil. Zamanla, lobi faaliyetleri ve sürekli değişen personel atamaları, kritik öneme sahip kamu kurumlarının yeteneklerini zayıflattı. ABD politikasındaki sorunların çoğu, endüstrinin kendi direncini veya ihmalini yansıtıyor ve kritik alanlarda ve biçimlerde, kendi en büyük düşmanı ve Batı'nın uzun vadeli güvenliğinin düşmanı haline geliyor.

Örneğin, çip üretiminde kullanılan son teknoloji litografi makinelerinin Hollandalı üreticisi ASML ve ABD merkezli yarı iletken ekipman tedarikçisi Applied Materials, her ikisi de yarı iletken sermaye ekipmanı üzerindeki ihracat kontrollerini zayıflatmak için lobi faaliyetlerinde bulundu ve böylece Çin'in Tayvan Semiconductor Manufacturing, Nvidia ve Intel’i yerinden etme çabasına yardımcı oldu.

Geride kalmamak için Nvidia, Çin pazarı için ihracat kısıtlamalarının belirlediği eşiğin hemen altında performans gösteren özel çipler tasarladı; bunlar daha sonra DeepSeek-R1'i eğitmek için kullanıldı. Yapay zeka modelleri düzeyinde ise Meta ve risk sermayesi şirketi Andreessen Horowitz, açık kaynaklı ürünlere herhangi bir sınırlama getirilmesini önlemek için yoğun bir şekilde lobi faaliyetlerinde bulundu.

Yapay zeka Ar-Ge'sinin zorlukları

En azından kamuoyunda, sektörün çizgisi şuydu: 'Hükümet umutsuz, ancak bizi yalnız bırakırsanız her şey yoluna girecek.'

Ancak yine de işler yolunda değil. Çin, ABD'yi neredeyse yakaladı ve Avrupa'nın önünde. Dahası, ABD hükümeti umutsuz değil ve yardım için görevlendirilmeli. Tarihsel olarak, federal ve akademik Ar-Ge, özel sektör çabalarıyla çok olumlu bir şekilde birleştirilebilir.

Ne de olsa internete, ABD İleri Araştırma Projeleri Ajansı (U.S. Advanced Research Projects Agency - DARPA) tarafından öncülük edildi ve World Wide Web, Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü'nden (CERN) ortaya çıktı. Netscape'in kurucu ortağı Marc Andreessen, ilk web tarayıcısını, bir kamu üniversitesi içindeki federal seviyede finanse edilen bir süper bilgisayar merkezinde yarattı. Bu arada, özel sektör CompuServe, Prodigy ve AOL (America Online) gibi çevrimiçi hizmetler sundu.

Çin’in yükselişine yanıt

Yapay zeka Ar-Ge'sinin zorlukları ve Çin'in yükselişi güçlü ve ciddi bir yanıt gerektiriyor. Hükümet kapasitesi yetersiz kaldığında, onu yok etmek yerine güçlendirmemiz gerekiyor: Hükümet ve akademik çalışmalar için rekabetçi maaşlar ödenmeli; ABD ve AB, teknoloji altyapısını ve prosedürlerini modernize etmeli; hükümet içinde, özellikle askeri uygulamalar için sağlam bir Ar-Ge kapasitesi oluşturulmalı; akademik araştırma güçlendirilmeli; göç, yapay zeka Ar-Ge finansmanı, güvenlik testleri ve ihracat kontrolleri için rasyonel politikalar uygulanmalı.

Gerçekten zor olan tek politika sorunu ise açıklık, özellikle de açık kaynaklı lisanslama. Herkesin avcı-katil drone saldırıları için optimize edilmiş modellere erişmesine izin verilmemesi gerekiyor ancak her modele ‘çok gizli’ damgası da vurulmamalı. Belki de ulusal savunma araştırma laboratuvarlarına ve ara durumlar için dikkatlice hazırlanmış ihracat kontrollerine güvenerek pragmatik bir orta yol bulmak en makul seçenektir. Her şeyden önce, yapay zeka endüstrisinin birlikte durmazlarsa ayrı ayrı durmak zorunda kalacağını fark etmesi gerekiyor.

DeepSeek sonrası kaybeden 8 hisse

DeepSeek’ten borsalara bir darbe daha gelir mi?

Dev şirketlerden DeepSeek kararı: Güvenlik endişelerine rağmen kullanacaklar

Borsadan servet kazandı, DeepSeek'i kurdu! İşte Wenfeng'in şaşırtan hikayesi...

DeepSeek orta vadede borsaları uçurabilir

Yapay zeka çarı Sacks'tan DeepSeek çıkışı: OpenAI çıktılarını kullanıyor

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.